İMÜ Sürdürülebilirlik Topluluğu (IMUSUS), 2024 yılı Plastiksiz Temmuz etkinlikleri kapsamında plastiğin bir malzeme olarak geri ve ileri dönüşümüne dikkat çekmek üzere “Plastik İleri Dönüşüm Atölyeleri” düzenledi. İMÜ Sürdürülebilirlik Ofisi ev sahipliğinde, 14 Temmuz 2024 Pazar günü düzenlenen atölyelerin ikincisinde Polonya menşeli Tylman Design firmasının CEO’su Igor TYLMAN ile pet şişelerin ileri dönüşümü ele alındı. Etkinlikte Igor Tylman, pet şişelerin geri ve ileri dönüşüm olanakları ve metotları hakkında açıklamalar yaptı; pet şişeleri dönüştürmek üzere tasarladığı ve ürettiği PETmachine ve çalışma şekli hakkında bilgiler verdi. Atölyenin ikinci kısmında ise; IMUSUS tarafından toplanan pet su şişeleri ileri dönüştürülerek filament haline getirildi. Atölyenin devamında, katılımcılar hazırlanan bu filamentlerden 3 boyutlu yazıcılar yardımıyla objeler üretti. Katılımcıların ürettikleri objeler, kendilerine hediye edildi. Etkinlik, tüm öğrencilerimizin, personelimizin ve kamunun katılımına açık olarak gerçekleştirildi.
Atölyenin açılış konuşmasını yapan ve Plastiksiz Temmuz etkinliklerinin amacını açıklayan IMUSUS akademik danışmanı Ayça ÇELİKBİLEK, topluluğun tüm üyelerinin çevre kirliliği konusunda hassas olduğunu ve bu nedenle sosyal sorumluluk projelerinde atık yönetimi konusuna özel bir önem verdiklerini ifade etti. Plastiksiz Temmuz etkinliklerinin temelde tek kullanımlık plastik miktarını azaltmaya yönelik olduğunu belirten ÇELİKBİLEK, plastiğin kullanım kolaylığı, hafifliği ve maliyet avantajı nedeniyle kullanımının kısa sürede ciddi oranda azalmasının zor olduğuna dikkat çekti. Bu nedenle, öncelikli olarak tek kullanımlık plastiklerin gündelik yaşamdan çıkarılmasını sağlayacak tüketici davranışı değişikliklerinin hedeflenmesi gerektiğini ifade eden ÇELİKBİLEK, bu süreçte kullanımından kaçınılamayan plastikler için ise; geri ve ileri dönüşüm süreçlerine önem verilmesi gerektiğini ifade etti. ÇELİKBİLEK sözlerine şöyle devam etti: “Türkiye’nin pek çok yerinde plastik kapakların geri dönüşümü ile ilgili proje görmek mümkün. Bu projelerin plastik geri dönüşümü ile ilgili önemli bir farkındalık yarattığını söylemek mümkün. Biz de bu kapakların hem ileri hem de geri dönüşümü ile ilgili projeler üretiyoruz. Peki ya kapakların ait olduğu şişeler? Şişelerin ne olduğu ya da olacağı ile ilgili projeler yok denecek kadar az. Oysa ki tıpkı kapaklar gibi, şişelerin kendileri de plastikten üretiliyor. Bizim bu projeyi geliştirmekteki amacımız, içecekler için üretilen plastik ambalajları bütünü ile ileri dönüştürmek ve kaynakların yeniden kullanımını sağlayarak, döngüsel ekonomiye katkı sağlamak.” Bu noktada şişeleri nasıl geri dönüştürebilecekleri ile ilgili örnek projeler araştırmaya başladıklarını ifade eden ÇELİKBİLEK, Türkiye’de bu konuda üretilen proje örneklerine ulaşmakta zorluk yaşadıklarını ve Tylman Design ile iletişime geçtiklerini açıkladı. Tylman Design’ın teknik desteği ile hem kampüs alanları içerisinde hem de dışarısında toplanacak olan pet şişeleri ileri dönüştürmek üzere pek çok proje geliştirdiklerini açıklayan ÇELİKBİLEK, Tylman Design’ın hem sürdürülebilirlik eğitimleri hem de PETmachine başta olmak üzere teçhizat desteği ile bu projelere sponsorluk desteği sağlayarak projelerin paydaşı haline geldiğini belirtti.
Türkiye’de olduğu süre boyunca, sokaklara atılmış pek çok su şişesi gördüğünü ifade eden TYLMAN, bu şişelerin aslında yeni ürünler üretebilmek için birer kaynak olduğuna ve geri ya da ileri dönüştürülmemesi nedeni ile bu kaynakların verimli kullanılamadığına, üstelik doğru şekilde bertaraf edilmediklerinde sokaklarda uçuşarak ya da su kaynaklarında birikerek çevre kirliliğine yol açtıklarına dikkat çekti. Diğer ülkelerde de plastik atıkların geri dönüşümünün önemli bir konu olduğuna dikkat çeken TYLMAN, bu düşünceden hareketle hem plastiklerin neden olduğu katı atık miktarını azaltma hem de kullanım amacını tamamlamış olan bu plastikleri kullanışlı ve değerli nesneler haline getirme arayışının bir sonucu olarak PETmachine’i geliştirdiğini ifade etti. Plastiklerin dönüşümünde üretim yeniliği sağlayan bu makinenin kompakt boyutu sayesinde saklanması ve taşınmasının kolay olduğunu ifade etti ve makinenin kullanıcı dostu arayüzü sayesinde herkesin evinde kolayca kullanabileceği şekilde tasarlandığına dikkat çekti. Makinenin kullanıcı dostu şekilde tasarlanmasının, kişilerin plastiğin geri ve ileri dönüşümünü her yerde sağlayabilmesine imkan sağladığına dikkat çekti ve böylece tüketici davranışlarında da önemli bir değişiklik yaratılabileceğini belirtti.
TYLMAN, PETmachine’in temelde kişilerin topladığı plastik şişeleri makineye yerleştirmesi sonrasında, makinenin plastiği parçalayıp eriterek 3D baskı için uygun, ince bir filamente dönüştürdüğünü belirtti. PETmachine’in saatte 1 kg’a kadar plastiği işleyebildiğini ifade eden TYLMAN, böyle bir makinenin hem kişilerin kendi evlerinde yapacağı küçük ölçekli üretim çalışmaları hem de orta ölçekli sürdürülebilir ürün üretimleri için uygun olduğunu belirtti. Kişilerin kendi 3D baskı filamentini oluşturmak için pet şişeleri kullanması ile sadece filament satın alma maliyetinden tasarruf etmediğini, aynı zamanda kaynakların yeniden kullanımı ile plastik atığı azaltmada da önemli bir rol üstlenerek çevresel ayak izini azalttıklarına dikkat çekti. ÇELİKBİLEK ise; PETmachine sayesinde günlük hayattaki kullanımlar sonrasında açığa çıkan pet malzemelerin yerinde dönüştürülmesi imkanı sağlandığını belirterek, yerinde dönüşümün ise; atık maddelerin depolanması, toplanması, geri dönüşüm tesislerine taşınması, geri dönüşüm tesislerinde malzemelerin dönüşümünün sağlanması, yeni ham maddelerin üretim tesislerine taşınması, ve üretilen malzemelerin mağazalara taşınması için gereken enerji tüketimini ve tüm bu faaliyetlerin ortaya çıkardığı karbon salımını engellediğine dikkat çekti.
Katılımcılara plastik malzemelerin özellikleri ve dönüşüm süreçleri hakkında bilgi verildikten sonra; TYLMAN katılımcılara PETmachine’in çalışma prensipleri ve kurulumu ile ilgili bilgi verdi. Sonrasında, kurulan PETmachine ile IMUSUS’ın topladığı pet su şişeleri filamentlere dönüştürüldü. Bu aşamada her bir katılımcı sağlanan bu mekanik dönüşüm ile ilgili bilgi sahibi oldu. Filamentlerin üretilmesini takiben ise; katılımcılar bu filamentleri kullanarak 3D yazıcılar yardımı ile istedikleri ürünleri ürettiler.
IMUSUS üyesi A.Alperen KURTAĞZI topluluk bünyesinde kağıt ve plastik gibi geri dönüştürülebilir pek çok maddeyi yerinde dönüştürebilmek üzere atölyeler kurulduğunu ve bu konuda pek çok eğitimler aldıklarını belirtti. Sözlerine “İMÜ Sürdürülebilirlik Topluluğu bünyesinde gerçekleştirilen tüm eğitimler teorik bilgilerin yanı sıra uygulamaların gerçekleştirildiği atölyeler de içeriyor. Bu noktada, dahil olduğumuz çalışmaların çıktılarını görebilmek ve edindiğimiz bilgileri toplumsal faydanın yanı sıra, çevresel sürdürülebilirlik açısından da faydalı hale getirebilmek bizler için motive edici. Topluluk bünyesindeki tüm arkadaşlarımız aldıkları mesleki eğitim ile bu projelere katkı sağlamakta ve projelerimiz önemli birer sosyal sorumluluk projesi haline gelmekte. Plastik dönüşüm atölyelerinde proje yürütücüsü olarak yer alıyorum. Projenin üretim kısmının yanı sıra, Tylman tarafından sunulan PETmachine’in kurulumundan da sorumlu ekibin içerisindeyim. Makinenin kurulumu bireylerin kendilerinin tamamlayabileceği seviyede ve kullanıcı dostu. Bununla birlikte, makineyi kendimiz birleştiriyor olmak, makinenin çalışma prensibini ve pet malzemesinin dönüştürülmesini daha iyi anlamak açısından faydalı oldu. Temel çalışma prensibini anladıktan sonra, kendimizin de plastik geri dönüşümü için üretim yenilikleri geliştirebileceğimize inanıyorum” ifadeleri ile devam eden KURTAĞZI, toplanan plastiklerin dönüşüm tesislerine teslim edilmesi yerine kendileri tarafından dönüştürülmesinin önemli bir farkındalık yarattığını ifade etti.
TYLMAN ve IMUSUS, plastik ileri dönüşüm atölyesinin yaz dönemi boyunca kurulum aşamasında olacağını ve projelerin prototiplerinin üretileceğini ifade etti ve pet malzemenin ileri dönüşümü ile gerçekleştirecekleri sosyal sorumluluk projelerinin 2024-2025 Eğitim-Öğretim dönemi ile birlikte başlayacağını ve tüm proje ve atölyelerin kamuda ilgililerin katılımına açık olarak gerçekleştirileceğini belirtti.
Pet ileri dönüşüm atölyeleri ile ilgili duyurular @surdurulebilir_imu ve @tylmandesign instagram adresleri üzerinden takip edilebilir.
