İstanbul Medeniyet Üniversitesi tarafından düzenlenmekte olan “Kent Atölyeleri”nin yedincisinde sürdürülebilir kent teması ile “Tür Say” etkinliği düzenlendi. BioBlitz İMÜ etkinlikleri altında düzenlenen “Kentte Ekoloji- Tür Say: Validebağ Korusu” isimli atölyenin bahar gözlemi yürütücülüğünü yaban hayatı biyoloğu/ornitolog Nuh KUBİLAY ve Üniversitemiz araştırma görevlisi Ayça ÇELİKBİLEK üstlendi. 29 Nisan 2023 Cumartesi günü, Üsküdar Validebağ Korusu’nda gerçekleştirilen etkinlikte toplam 7 saat gözlem yapıldı.
1. Derece doğal sit alanı olarak tescillenerek, koruma alanı ilan edilen Validebağ Korusu’nda gerçekleştirilen atölyede, alanda bulunan canlı türleri tespit edilerek, arazinin biyoçeşitliliği kayıt altına alındı ve haritalandırıldı. BioBlitz etkinliklerinin beşincisi olarak düzenlenen bahar gözleminde 142 gözlem yapıldı ve bunların 135’i fotoğraf ile kayıt altına alındı. Kayıt altına alınan gözlemlere 26 farklı gözlemci ve uzman tarafından tanım desteği sağlandı. Yapılan tanımlamalar neticesinde, bahar gözleminde 74 tür tespit edilerek kayıt altına alındı. Böylece Aralık 2021’de başlayan çalışmalar sonucunda Validebağ Korusu’nda toplam 337 tür tanımlanarak kayıt altına alınmış oldu. Aile ve cinsi belirlenmiş; ancak tür sınıflaması henüz yapılamamış gözlemlerin tanımlama çalışmaları ise devam etmekte.
Atölyede gözlemlenen canlı türlerinin yaklaşık %13’ü kuş türlerine ait oldu. Bu türlerin bir kısmı alanda beslenirken, konaklarken ya da yuva yaparken gözlemlenip fotoğraf ile kayıt altına alınırken, bir kısmı ise alan üzerinde uçarken dürbün aracılığı ile gözlemlendi. Gözlemlenen yeni kuş türleri arasında da özellikle göç mevsiminde olan kuşlar ve yırtıcılar yer aldı. Bu durum, alanın doğal yapısına müdahale edilmemesi ile korunan ekosistemin, kuşların konaklama ve beslenme alanı olarak kullandığı bölgenin tür zenginliğine sağladığı önemli katkıyı da ortaya koydu. Alana yapılacak müdahalelerin ya da kentin yapısal gelişimine açılmasının insan ve yaban hayatı arasında bir çatışma yaratacağı, bunun da habitat kaybı ile birlikte tür çeşitliliğini önemli derecede azaltma riski taşıdığı tespit edildi. Bununla birlikte, önceki sene alanda bolca görülen küçük ötücü kuşlar için yapılan gözlem kayıtlarının geçen seneye göre ciddi oranda azaldığı dikkat çekti.
Bahar mevsiminde alandaki bitki ve buna bağlı olarak böcek/ örümcek türlerinde de artış olduğu gözlemlendi. Bununla birlikte, bitkilerde görülen çiçeklenmenin, gözlemcilerin türleri fark etmesinde önemli bir etken olduğu tespit edildi. Gözlemde toplam 59 adet fotoğraflı bitki gözlemi yapılırken, bu gözlemler neticesinde 35 bitki türü kayıt altına alındı. Önceki sene ile karşılaştırıldığında, alanda özellile Kırkbatıran ve Melez bakla türlerinin alanda oldukça geniş bir alana yayıldığı gözlemlendi.
Gözlemde toplam 23 adet fotoğraflı mantar gözlemi gerçekleştirilirken, tespit edilen tür sayısında önceki seneye göre artış olduğu görüldü. Gözlem gününden önce bölgede yağış görülmesinin de gözlemlenen tür sayısındaki artışa etkisi olduğu düşünülmektedir.
Yapılan gözlemlerde alanda istilacı tür olarak ülkemizle birlikte 41 ülkede istilacı tür olarak tanımlanan ve önceki atölyelerde de gözlemlenen yeşil papağan kayıt altına alındı. Bahar gözleminde ayrıca International Union for Conservation of Nature (IUCN) tarafından tehdit altındaki türler listesinde duyarlı(VU) olarak listelenen Testudo cinsi bir kaplumbağa gözlemlenerek kayıt altına alındı.
Sadece bir doğa gözlemi olarak değil, aynı zamanda çevre eğitimi olarak da tasarlanan BioBlitz İMÜ etkinliklerinin temel amaçlarından biri de yerel toplulukta çevreyle ilgili doğru tutum, davranış ve beceriler geliştirerek kişilerin çevreyi tanıması ve korumasına katkı sağlamaktır. Bu anlamda, atölye içeriklerinin çevre sorunlarını keşfetme, doğa ile insan arasındaki çatışmaları çözümleme ve bu çatışmanın ortaya çıkardığı problemleri çözme, çevreyi iyileştirmek için öncelikle bireyleri, sonrasında da toplulukları harekete geçirme hedefleri bulunmaktadır. Bu hedefleri gerçekleştirmek üzere, atölye süresince yapılan gözlemlerde ve atölye sonrasında yürütülen tür tanımlama çalışmalarında, tüm katılımcılara gözlemlenen türler, özellikleri ve yaşam alanları ile ilgili bilgi verildi. Ayrıca hızlı/plansız kentleşme ve iklim değişikliğinin bu türler ve yaşam alanları üzerinde yaratacağı tehditler ile ilgili bilgi verildi. Böylece atölyeler ile kentlilerin İstanbul gibi büyük bir metropolde gittikçe azalan yeşil alanlar ve doğal miras alanlarının önemini anlamalarına, bu alanları pek çok canlı türü ile paylaştıkları bilincini taşımalarına katkı sağlandı. Kentlilerin canlı türlerini tanımaları ile farkındalıklarının geliştirilmesi ve toplum tabanlı koruma çalışmalarının yaygınlaşması amaçlandı.
İlgili herkesin katılımına açık olan atölye sonrasında katılımcılara dijital katılım belgesi verildi.
BioBlitz İMÜ’nün yaz gözlem atölyesini sdg.medeniyet.edu.tr sitesi üzerinden takip edebilirsiniz.
