İstanbul Medeniyet Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü tarafından düzenlenen “İstanbul Kent Araştırmaları” seminer serisinin on birincisi 25 Haziran 2021 tarihinde çevrim içi olarak düzenlendi. Şehir ve Bölge Planlama Bölümümüz Araştırma Görevlisi Ayça ÇELİKBİLEK moderatörlüğünde gerçekleşen seminere İstanbul Esenyurt Üniversitesi´nden Araş. Gör. Can BALDAN, “Tatavla’dan Kurtuluş’a Rum Cemaatinin Kamusal Mekân Üretimi Üzerindeki Etkisi” başlıklı sunumu ile konuk oldu.
BALDAN, 17.yy´dan günümüze uzanan süreçte etnik grupların hem birbirleriyle olan hem de kentle olan ilişkileri ve karşılıklı etkileşimini bir Rum yerleşimi olan Kurtuluş semti (Tatavla) ekseninde ele aldı. BALDAN araştırmasına öncelikle çalışmanın teorik çerçevesini oluşturan “sosyal sermaye, kamusal mekân, kültürel değişim ve toplumsal hafıza” kavramlarını ele alarak başladı ve Rum cemaatinin kent mekânında yarattığı değişimleri bu teorik çerçeveden açıkladı. 18.yy boyunca Kasımpaşa semtinde liman işçisi olarak çalışan Rumların zamanla dezavantajlı bir topluluk olmaktan çıkarak halka dahil olması ve semtin kilisesinin kapanmasıyla Tatavla semtine göç sürecini anlattı. BALDAN, göçen liman işçilerinin meslek alanlarına göre semtin sokaklarına yerleşmesiyle başlayan 19.yy sürecinde, topluluğun Osmanlı Devleti idaresiyle olan ilişkilerine de değindi. Araştırmacı, yerleşik Rum nüfusunun 19. yy´da Taksim ve Pera bölgesinde artan yabancı tüccarlar ve Avrupai yaşam tarzına coğrafi olarak yakın konumda bulunan Kurtuluş bölgesinde artan enformel ilişkiler ağına dikkat çekti. Akabinde Pera yangını ve tramvay hattının geliştirilmesiyle Kurtuluş´ta Rum nüfusunun hızlı artışına işaret eden BALDAN, Tatavla Karnavalı ile semtte hareketlilik sağlayan cemaatin, sokak ve meydanları sahne gibi kullanılarak Müslümanların alışık olmadığı bir mekânsal kullanım biçimi geliştirdiğine dikkat çekti. Ayrıca bu dönemde çeşme, okul, kilise ve hamam yapılarının semtin en önemli yapıları arasında olduğunu belirtti. 20. yy ´da tramvayın gelişiyle birlikte semtin sokaklarında artan apartmanlaşma olgusuna değinen BALDAN, ilk apartmanların gayrimüslimlere ait olduğunu ancak yine bu dönemde dini farklara göre ayrılmış semt olgusunun da yıkılmaya başladığını ifade etti. 1950´lerin sonuna kadar semtin nüfus çoğunluğunu Rumların oluşturduğunu, 70 -80 sonrası ise Türk ve Müslüman nüfusun da alanda yerini almasıyla sosyo- kültürel bir entegrasyon oluşmaya başladığını belirtti.
Sunum sonrası soru/ cevap bölümünde Tatavla Karnavalı’nın somut olmayan kültürel miras olarak günümüz kültürüne yansımaları, azınlıkların yaşam tarzı ve yarattığı kent dinamiklerinin bir cazibe unsuru olarak kullanılması ve gayrimenkul sektörü için simgesel bir sermayeye dönüştürülmesi üzerine tartışıldı.
.png)