İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü tarafından düzenlenen “İstanbul Kent Araştırmaları” seminer serisinin yirmi altıncı semineri 24 Kasım Çarşamba günü çevrim içi olarak gerçekleştirildi. Bölümümüz Araştırma Görevlisi Ayça ÇELİKBİLEK moderatörlüğünde düzenlenen seminere İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Prof.Dr. Nurhan YENTÜRK ve Kadıköy Belediyesi İklim Elçileri Koordinatörü Işık BAŞTUĞ konuk oldu. Konuklar, “İklim Krizi ile Mücadelede Belediye Bütçeleri ve İstanbul Örneği” başlıklı sunumları ile Kasım 2021’de yayımlanan “Türkiye’de Çevre Koruma ve İklim Değişikliği ile Mücadeleye Ayrılan Kamu Kaynaklarının İzlenmesi” araştırma raporunun sonuçlarını paylaştı.
Seminer sunumuna Işık BAŞTUĞ Türkiye’nin de arasında olduğu pek çok ülkenin önemli bir çevre tahribatı ve iklim afetlerine bağlı yıkımlar ile karşı karşıya olduğunu ve bu sonuçların yaşanmasında merkezi ve yerel yönetimlerin iklim değişikliği ile ilgili politika üretiminde geç kalmış olmasının büyük etkisi olduğunu belirterek başladı. Ancak, küresel iklim krizi ile mücadelede uyum ve azaltım politikalarının uygulanması için pek çok yasal anlaşmanın ve finansman temininin sağlanmasının ileriye dönük önemli bir adım olduğuna dikkat çekti. Türkiye’nin de Paris Anlaşması başta olmak üzere pek çok önemli gelişime dahil olduğunu, ancak hedeflere ve taahhütlere ulaşmak için izlenecek politikalar kadar, bu politikalara ayrılan bütçelerin de önemli bir karar olduğunu vurguladı.
Araştırmada belediyelerin ve onlara bağlı iştiraklerin çevre koruma ve iklim değişikliği(çkid) ile mücadeleye ilişkin yaptıkları kamu harcamalarını raylı sistem ve bisiklet yolu inşası, yenilenebilir enerji kullanımı ve enerji verimliliği gibi azaltım yönetimi; iklim erken uyarı sistemleri, yeşil alan ve yutak alanları, uyumlu tarım ve hayvancılık gibi uyum harcamaları; katı/sıvı atık tesisleri inşası, atık yönetimi, arıtma tesisleri ve geri kazanım gibi atık yönetimi ve çevre temizliği, doğa koruma ve çevre bilinci eğitimleri, çevre yönetimi gibi diğer harcamalar olmak üzere dört kalemde incelendiğini belirtti.
Araştırmanın sonuçlarını değerlendiren Prof.Dr. Nurhan YENTÜRK, 14 büyükşehir belediyesinde çevre koruma ve iklim değişikliği harcamaları için ayrılan bütçelerin 2018’den bu yana düşüş gösterdiğine dikkat çekti ve bu harcamaların enflasyon karşısında da eridiğini belirtti. Çkid yatırımları için en yüksek bütçenin İstanbul’da ayrıldığını, bu değerin neredeyse diğer belediye bütçelerinin toplamına eşit olduğunu ve bu bütçenin ikinci sıradaki Ankara’da ayrılan bütçenin bile yaklaşık 4 katı olduğunu belirtti. Ancak, İstanbul yatırım miktarı olarak ilk sırada olsa da Çkid harcamaları belediyenin genel bütçesine oranlandığında kentin 5.sırada yer aldığına dikkat çekti. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraklerinden aldığı paylar değişkenlik göstermekle birlikte, 2018 yılından itibaren sağlanan gelirin büyük bir kısmının arsa satışları ile karşılandığını vurguladı. Bütçeyi araştırma kalemlerine göre açıklayan YENTÜRK, en yüksek oranın atık yönetimi projelerinde olduğunu ve onu sırasıyla azaltım ve uyum projelerinin izlediğini belirtti.
Kadıköy ilçe belediyesinin Çkid bütçesini değerlendiren BAŞTUĞ ise; ayrılan bütçenin dörtte üçünün bisiklet yolu yapımı, güneş enerjisi kullanımı ve atıksız sokak projeleri gibi azaltım projelerine ayrıldığını belirtti. Bu harcamaları hava kalitesi ölçümü, iklim erken uyarı sistemi ve yeşil alan projelerini içeren uyum projelerinin ve diğer harcamaların izlediğini belirtti. Atık yönetiminin en düşük harcama kalemi olmasını ise; ilçede mobil atık uygulaması ve atık ayrıştırması gibi projelerin hali hazırda yaklaşık on yıldır uygulanmakta olması nedeniyle çoğunlukla bakım masrafını içermesi ile açıkladı.
Sunumdan sonra gerçekleştirilen soru-cevap bölümünde yerel yönetimlerin iklim krizi ile mücadelede planlamaya entegrasyonu içeren stratejilerinin yeterliliği, belediyelerin yapmış olduğu harcamaların iklim eylem hedeflerine ulaşmak üzere sağladığı katkının yeterliliği, su kullanım verimliliği sağlayacak bir çevre koruma stratejisinde çim alanlarına alternatif olarak kullanılabilecek yöntemler ve enflasyon ve kur artışı karşısında belediyelerin iklim eylemi harcamalarında görülebilecek değişiklikler tartışıldı.
