İstanbul Medeniyet Üniversitesi tarafından düzenlenmekte olan “Kent Atölyeleri”nin üçüncüsünde sürdürülebilir kent teması ile “Tür Say” etkinliği düzenlendi. BioBlitz İMÜ etkinlikleri altında düzenlenen “Kentte Ekoloji- Tür Say: Validebağ Korusu” isimli atölyenin bahar gözlemi yürütücülüğünü yaban hayatı biyoloğu/ornitolog Nuh KUBİLAY, jeoloji mühendisi Gökhan SAPMAZ ve Üniversitemiz araştırma görevlisi Ayça ÇELİKBİLEK üstlendi. 30 Nisan 2022 Cumartesi günü, Üsküdar Validebağ Korusu’nda gerçekleştirilen etkinlikte toplam 8 saat gözlem yapıldı.
1. Derece doğal sit alanı olarak tescillenerek, koruma alanıilan edilen Validebağ Korusu’nda gerçekleştirilen atölyede, alanda bulunan canlı türleri tespit edilerek, arazinin biyoçeşitliliği kayıt altına alındı ve haritalandırıldı. BioBlitz etkinliklerinin ikincisi olarak düzenlenen bahar gözleminde 235 gözlem yapıldı ve bunların 224’ü fotoğraf ile kayıt altına alındı. Kayıt altına alınan gözlemlere 26 farklı gözlemci ve uzman tarafından 285 tanım desteği sağlandı. Yapılan tanımlamalar neticesinde, bahar gözleminde kış gözlemi canlı türlerine ek olarak, 72 yeni tür tespit edilerek kayıt altına alındı. Aile ve cinsi belirlenmiş; ancak tür sınıflaması henüz yapılamamış gözlemlerin tanımlama çalışmaları ise devam etmekte.
Atölyede gözlemlenen canlı türlerinin yaklaşık 1/3’ü kuş türlerine ait oldu. Bu türlerin bir kısmı alanda beslenirken, konaklarken ya da yuva yaparken gözlemlenip fotoğraf ile kayıt altına alınırken, bir kısmı ise alan üzerinde göç yaparken dürbün aracılığı ile gözlemlendi. Gözlemlenen yeni kuş türleri arasında da özellikle göç mevsiminde olan kuşlar ve yırtıcılar yer aldı. Bu durum, alanın doğal yapısına müdahale edilmemesi ile korunan ekosistemin, kuşların konaklama ve beslenme alanı olarak kullandığı bölgenin tür zenginliğine sağladığı önemli katkıyı da ortaya koydu. Alana yapılacak müdahalelerin ya da kentin yapısal gelişimine açılmasının insan ve yaban hayatı arasında bir çatışma yaratacağı, bunun da habitat kaybı ile birlikte tür çeşitliliğini önemli derecede azaltma riski taşıdığı tespit edildi.
Bahar mevsiminde alandaki bitki ve buna bağlı olarak böcek/ örümcek türlerinde de artış olduğu gözlemlendi. Bununla birlikte, bitkilerde görülen çiçeklenmenin, gözlemcilerin türleri fark etmesinde önemli bir etken olduğu tespit edildi.
Yapılan gözlemlerde alanda yeşil papağan ve kırmızı yanaklı kaplumbağa olmak üzere iki adet istilacı tür tespit edildi ve katılımcılara türler ve habitata etkileri hakkında bilgi verildi. Ülkemizle birlikte 41 ülkede istilacı tür olarak tanımlanan ve kış gözleminde de gözlemlenen yeşil papağanların, üreme dönemlerinde olduğu ve ağaçlardaki yuva kovukları için kovukta üreyen diğer türlerle rekabet ettiği gözlemlendi. Bahar gözleminde istilacı türlere yeni eklenen tür ise International Union for Conservation of Nature (IUCN) tarafından dünyadaki en tehlikeli 100 istilacı türden biri olarak tanımlanan kırmızı yanaklı kaplumbağa oldu. Nispeten düşük fiyatları ve genellikle düşük besleme maliyeti, küçük boyutu ve kolay bakımı nedeniyle dünyanın en yaygın işlem gören sürüngenlerden biri haline gelen kırmızı yanaklı su kaplumbağası ülkemize de evcil hayvan ticareti ile girmiş, halka açık kentsel parklara ve doğal göletlere ve göllere salınarak ekosisteme dahil olmuştur. Atölyede gözlemlenen bireyin de akvaryumda beslemek üzere alınmış bireyler tarafından alana bırakıldığı tahmin edilmektedir. Alandaki derede gözlemlenen canlı, tek birey olarak gözlemlendi.
Atölye süresince yapılan gözlemlerde ve atölye sonrasında yürütülen tür tanımlama çalışmalarında, tüm katılımcılara gözlemlenen türler, özellikleri ve yaşam alanları ile ilgili bilgi verildi. Ayrıca hızlı/plansız kentleşme ve iklim değişikliğinin bu türler ve yaşam alanları üzerinde yaratacağı tehditler ile ilgili bilgi verildi. Böylece atölyeler ile kentlilerin İstanbul gibi büyük bir metropolde gittikçe azalan yeşil alanlar ve doğal miras alanlarının önemini anlamalarına, bu alanları pek çok canlı türü ile paylaştıkları bilincini taşımalarına katkı sağlandı. Kentlilerin canlı türlerini tanımaları ile farkındalıklarının geliştirilmesi ve toplum tabanlı koruma çalışmalarının yaygınlaşması amaçlandı.
İlgili herkesin katılımına açık olan atölye sonrasında katılımcılara dijital katılım belgesi verildi.
BioBlitz İMÜ’nün yaz gözlem atölyesini sdg.medeniyet.edu.tr sitesi üzerinden takip edebilirsiniz.
