İMÜ Sürdürülebilirlik Topluluğu tarafından kentteki biyoçeşitliliğe dikkat çekmek üzere sürdürülebilir kent teması ile “Tür Say” etkinliği düzenlendi. BioBlitz İMÜ etkinlikleri altında düzenlenen “Kentte Ekoloji- Tür Say: Validebağ Korusu” isimli atölyenin 2024 yılı bahar gözlemi yürütücülüğünü yaban hayatı biyoloğu/ornitolog Nuh KUBİLAY ve Üniversitemiz araştırma görevlisi Ayça ÇELİKBİLEK üstlendi. 01 Mayıs 2024 Çarşamba günü, 16 kişinin katılımı ile Üsküdar Validebağ Korusu’nda gerçekleştirilen etkinlikte toplam 7 saat gözlem yapıldı.
1. Derece doğal sit alanı olarak tescillenerek, koruma alanı ilan edilen Validebağ Korusu’nda gerçekleştirilen atölyede, alanda bulunan canlı türleri tespit edilerek, arazinin biyoçeşitliliği kayıt altına alındı ve haritalandırıldı. BioBlitz etkinliklerinin altıncısı olarak düzenlenen bahar gözleminde 130 gözlem yapıldı ve bunların 123’ü fotoğraf ile kayıt altına alındı. Kayıt altına alınan gözlemlere 26 farklı gözlemci ve uzman tarafından tanım desteği sağlandı. Yapılan tanımlamalar neticesinde, bahar gözleminde 83 tür tespit edilerek kayıt altına alındı. Böylece Aralık 2021’de başlayan çalışmalar sonucunda Validebağ Korusu’nda toplam 343 tür tanımlanarak kayıt altına alınmış oldu. Aile ve cinsi belirlenmiş; ancak tür sınıflaması henüz yapılamamış gözlemlerin tanımlama çalışmaları ise devam etmekte.
Atölyede gözlemlenen canlı türlerinin yaklaşık %9’u kuş türlerine ait oldu. Bu türlerin bir kısmı alanda beslenirken ya da konaklarken gözlemlenip fotoğraf ile kayıt altına alınırken, bir kısmı ise alan üzerinde uçarken dürbün aracılığı ile gözlemlendi. Yeşil papağan, küçük ağaçkakan, kızılgerdan ve bülbül gibi bazı türler ise; ötüşleri ile tespit edildi. Gözlemlenen kuş türleri ağırlıklı olarak, koruda sıklıkla gözlemlenen türler oldu. Küçük ötücü kuşlarda yapılan gözlem sayısında önceki seneye göre artış gözlemlendi. Alanda yapılan kuş gözlemlerinde ornitolog Nuh KUBİLAY, bölgenin kuşların konaklaması, yavrulaması ve göçü için taşıdığı öneme dair bilgilendirmeler yaptı. Alanda gözlemlenen yeşil papağanların İstanbul ve Türkiye için istilacı tür olduğunu belirten KUBİLAY, bu kuşların zaman zaman diğer kuşların yuvalarını da ele geçirdiğini belirtti.
Hava sıcaklığının önceki seneye göre daha düşük seyretmesi nedeni ile belirli bitki türlerinde çiçeklenmelerin daha geç ilerlediği tespit edilirken, atölye yürütücüleri gözlem yapılan gündeki soğuk havanın kelebek ve böcek türleri ile karşılaşma olasılığını da düşürdüğünü belirtti. Bununla birlikte, bitkilerde görülen çiçeklenmenin, gözlemcilerin türleri fark etmesinde önemli bir etken olduğu tespit edildi. Gözlemde toplam 49 adet fotoğraflı bitki gözlemi yapılırken, bu gözlemler neticesinde 36 bitki türü kayıt altına alındı. Bu türler arasında IUCN listelerinde istilacı tür olarak tanımlanan yalancı akasya da yer aldı. Bu türün yayılmacı kökleri nedeni ile özellikle erozyon ile mücadelede ülkemizde sıkça dikilmesine rağmen, biyoçeşitlilik için olumsuz etkisi olabileceğine değinen Ayça ÇELİKBİLEK, ağacın çiçeklerinin yoğun nektar içerdiğini, bu nedenle arıların yalancı akasya çiçeklerini tercih etmesinin diğer türlerin üremesi üzerinde olumsuz etkileri olabildiği bilgisini aktardı. Önceki sene ile karşılaştırıldığında, alanda özellile Kırkbatıran ve Canavar Otu (tüylü kazık otu) türlerinin alanda oldukça geniş bir alana yayıldığı gözlemlendi. Gözlemler sırasında, biyolog Burak SEÇER, Canavar Otu’nun parazit bir tür olduğunu ve yaşamını konukçu bitkiden sağladığı su ve besinler ile sürdürdüğünü açıkladı. Bu nedenle, alanda hızla yayılmış olan bu otun, belirli türlerin gelişmesini engelleyebileceğine hatta ölümüne yol açabileceğine dikkat çekti. Bu durumun, alandaki ekosistemi ve tür zenginliğini etkileyebileceğini açıkladı.
Gözlemde toplam 9 adet fotoğraflı mantar gözlemi gerçekleştirilirken, alanda ilk kez gözlemlenen mantar türleri oldu. Gözlem gününden önce bölgede yağış görülmesinin de gözlemlenen tür sayısındaki artışa etkisi olduğu düşünülmektedir.
Gözlemde 15 adet böcek türü gözlemlenirken 8 de örümcek türü tespit edildi. Alanda gözlemlenen böcek ve örümcek türleri hakkında bilgiler veren biyolog Muhammed KELLECİ, aynı zamanda katılımcılara böcek yumurtaları ve kozalar ile ilgili de bilgi sundu. KELLECİ, atölye sırasında bir ağaç dalı üzerinde gözlemlenen peygamberdevesi yumurta kesesi hakkında bilgi verirken, yavruları düşmanlardan ve kötü hava şartlarından koruyan bu keslerin her birinden yaklaşık 100-200 yavru çıkacağını belirtti. Bu yavruların, bitkileri zararlılardan korumaya katkı sağlayacağı bilgisini aktardı. KELLECİ, alanda görülen örümcekler ile ilgili bilgi sağlarken, katılımcılara dişi ve erkek örümceklerin bacakları aracılığı ile nasıl ayırt edilebileceğini açıkladı.
Proje yürütücüsü Ayça ÇELİKBİLEK, tür sayma gözlemlerinin sadece bir doğa gözlemi olarak değil, aynı zamanda çevre eğitimi olarak da tasarlandığını belirtti ve BioBlitz İMÜ etkinliklerinin temel amaçlarından birinin de yerel toplulukta çevreyle ilgili doğru tutum, davranış ve beceriler geliştirerek kişilerin çevreyi tanıması ve korumasına katkı sağlamak olduğunu ifade etti. Bu anlamda, atölye içeriklerinin çevre sorunlarını keşfetme, doğa ile insan arasındaki çatışmaları çözümleme ve bu çatışmanın ortaya çıkardığı problemleri çözme, çevreyi iyileştirmek için öncelikle bireyleri, sonrasında da toplulukları harekete geçirme hedefleri bulunduğunu aktardı. Bu hedefleri gerçekleştirmek üzere, atölye süresince yapılan gözlemlerde ve atölye sonrasında yürütülen tür tanımlama çalışmalarında, tüm katılımcılara gözlemlenen türler, özellikleri ve yaşam alanları ile ilgili bilgi verildi. Ayrıca hızlı/plansız kentleşme ve iklim değişikliğinin bu türler ve yaşam alanları üzerinde yaratacağı tehditler ile ilgili bilgi verildi. Böylece atölyeler ile kentlilerin İstanbul gibi büyük bir metropolde gittikçe azalan yeşil alanlar ve doğal miras alanlarının önemini anlamalarına, bu alanları pek çok canlı türü ile paylaştıkları bilincini taşımalarına katkı sağlandı. Kentlilerin canlı türlerini tanımaları ile farkındalıklarının geliştirilmesi ve toplum tabanlı koruma çalışmalarının yaygınlaşması amaçlandı.
İlgili herkesin katılımına açık olan atölye sonrasında katılımcılara dijital katılım belgesi verildi.
BioBlitz İMÜ’nün yaz gözlem atölyesini sdg.medeniyet.edu.tr sitesi üzerinden takip edebilirsiniz.
