İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü tarafından düzenlenen “Geçmişten Bugüne Türk Yazınında Kadının Temsili’’ başlıklı çalıştay 13 Şubat 2021 tarihinde çevrim içi olarak gerçekleştirildi. Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Muharrem DAYANÇ’ın açılış konuşmasını yaptığı çalıştayı çok sayıda akademisyen ve dinleyici takip etti. Çalıştayda hem üniversitemizden hem de çeşitli üniversitelerden kadın araştırmacılar toplam 10 bildiri sundu.
İki oturum halinde düzenlenen çalıştayın ilk oturumunun moderatörlüğünü Dr.Öğr.Üyesi Betül ÖZBAY üstlenirken, ikinci oturumu Dr.Öğr.Üyesi Neşe IŞIK yönetti.
Türk yazınında ve eski dönemlerde kadınların toplumsal rolleri, kimlikleri, temsili ve kadın algısının konuşulduğu çalıştay Doç. Dr. Erman GÖREN’in, ‘’Aristophanes’in Kadın Mebuslar’ında Toplumsal Roller ve Cinsel Kimlikler” başlıklı bildirisi ile başladı. Konuşmasında sayın Gören Klasik Atina tiyatrosunun tartışmasız en önemli simalarından biri olan Aristophanes’in Kadın Mebuslar eserinde ‘kadın temsili’ konusunu toplumsal roller ve cinsiyet kimlikleri açısından tartışmaya açtı. Konuşmayı takiben, “Tarihin Çehresiz ve Dilsiz Kadınlarını Anlamak” başlıklı bildirisinde Dr.Öğr.Üyesi Betül ÖZBAY, toplumsal cinsiyet rolleri, farklı uygarlıklardaki kadın haklarının tarihi, Eski Türk hukuk vesikalarında yer alan kadınların hukuki haklarının görünümü ve Paleolitik çağlarda bulunmuş Venüs heykelcikleri üzerinden anaerkilliğin üzerinde durdu. Edebi bir incelemeyle devam eden diğer konuşmada ise Dr.Öğr.Üyesi Esma ŞAHİN ÖZTAŞ “Latifî Tezkiresinden Şairlerin Kadınlarla Münasebetlerine Dair Anekdotlar” başlıklı bildirisinde Latifî’nin eserinde bazı şairlerin kadınlarla olan münasebetlerinden yola çıkarak şairlerin kadınlara karşı tutum ve davranışlarını inceledi. Toplumda kadının yerinin belirlenmesi ve toplumsal cinsiyet sorunlarının çözümlenmesi bakımından toplumsal cinsiyet ve kadın çalışmalarının önemine dikkat çeken Arş.Gör.Dr. Pınar SEL, “Runik Harfli Metinlerde Kadına İlişkin Sözcükler Üzerinden Kadın Algısı” başlıklı konuşmasında eski metinler üzerinden Eski Türk toplumunun kadına bakışını değerlendirdi. İlk oturumunun son konuşmasında ise Doç.Dr.Şehnaz BİÇER, “Doğu Tasvir-Resim Sanatında Kadın Figürlerinde Mekân ve Konum İlişkisi Üzerine Düşünceler” başlıklı bildirisinde kadın figürlerinin mekândaki konumları değerlendirip kadınların toplumdaki yerleri hakkında ipuçları yakalamaya çalıştı.
İkinci oturumun ilk konuşmacısı olan Dr.Öğr.Üyesi Neşe IŞIK, “Kültürel Bellekte Sözsüz İletişim, Motiflerin Dili: Türk Halı/Kilim Motiflerinde Mitolojik Semboller” başlıklı bildirisinde taşınabilir maddî kültür değerlerimiz arasında büyük bir öneme sahip olan geleneksel el sanatlarımızdan Türk halı ve kilimlerinin onu dokuyan kadının veya kadınların motiflerindeki kültürel hafızasını, duygu ve düşüncelerini çözümlemeye çalıştı. Konuşmayı takiben, Arş.Gör.Dr. Süreyya PEKŞEN, “Panoramik Bir Bakışla Klasik Türk Şiirinde Kadın” başlıklı bildirisinde klasik Türk şiirinde kadının kötü imajının son derece yerleşik olduğunun altını çizdi ve taranan metinlerin sayısı arttıkça bu imajın perçinlendiğini vurguladı. Daha sonra, Dr.Öğr.Üyesi Funda GÜVEN, “Orhan Pamuk’un Romanlarında Kadınların Temsili” başlıklı bildirisinde bir erkek yazarın çağdaş kadını yansıttığı eserlerinde kadın temsilini post-modern terminolojideki “bulanıklık” ve “belirsizlik” terimleri ile açıklayarak kadın bedeninin temsili konusunu ele aldı. “Türkçede Kadının Temsilinde Hayvan Metaforları” başlıklı bildiride ise Arş.Gör.Dr. Fatma ÖZKAN KURT Türkçe’de kadının kavramsallaştırılmasında kullanılan hayvan adlarını tespit edip, bu hayvanların olumlu ve olumsuz (hem fiziksel hem karakteristik) yanları ile kadının temsilinde nasıl kullanıldığı gösterdi. Aynı zamanda Türk kültürünün toplumsal cinsiyet üzerindeki etkisi, tespit edilen kavramsal metaforlar üzerinden tartıştı. Çalıştayın son konuşmacısı olan Arş.Gör.Dr. Sezin Seda ALTUN ise “Bir Karanlığın Tercümesi: Sevgi Soysal Yapıtlarında Kadınlık Durumları” başlıklı bildirisinde Sevgi Soysal’ın roman ve öykülerindeki kadın temsilleri üzerinde durup, kadınlık durumları konusunu toplumsal cinsiyet bağlamında inceledi.
Çalıştay, bildiri sunumlarının ardından yapılan değerlendirme ve soru-cevaplarla sona erdi. Çalıştayın sonunda Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim elemanları, söz konusu çalıştayla başlattığı kadın temalı akademik çalışmalara yenilerini ekleyerek bu alana katkı sağlama çabasını sürdürmeyi amaçladığını belirtti.
