İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü tarafından düzenlenen “İstanbul Kent Araştırmaları” seminer serisinin on sekizincisi 28 Eylül 2021 tarihinde çevrim içi olarak düzenlendi. Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Araştırma Görevlisi H. Aysun ÖZKAN YAZAR moderatörlüğünde gerçekleşen seminere İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığı’ndan Yüksek Şehir Plancısı Nuray ÇOLAK TATLI konuk oldu. ÇOLAK TATLI, “İstanbul Örneğinde Konut Projesi Geliştirme Sürecindeki İşlem Maliyetleri“ başlıklı çalışmasını sundu.
ÇOLAK TATLI sunumuna yeni kurumsal iktisadın temel kavramlarından olan ‘işlem maliyetleri’nin literatürdeki yeri ve tanımıyla başladı. Türkiye’nin hızlı kentleşme sürecinin yarattığı sorunları çözmede yetersiz kaldığını belirten araştırmacı, hızla artan kentsel nüfusun konut ihtiyacının yarattığı planlı arsa talebinin karşılanamadığını belirtti. Ülkemizde özellikle 1999´da yaşanan Marmara Depremi, 2001 ekonomik krizi ve akabinde yaşanan sürecin yarattığı yeni dinamikleri, bürokrasinin azaltılması ve süreçlerin hızlandırılması kapsamında ele alan araştırmacı, piyasa koşulları, işlem maliyeti ve kurumsal yapı arasındaki ilişkiyi inceledi. Arazi geliştirme süreçlerindeki işlem maliyetini planlama sürecindeki araştırma ve bilgi edinme maliyeti ve arazi mülkiyetinden kaynaklanan kurumsallık maliyeti olarak tanımlayan ÇOLAK TATLI, belirsizliğin arttığı ortamda yalnızca bu maliyetleri karşılayabilen kurum ve kişilerin var olabildiğini ve arabulucuların arttığını belirtti. Konut yatırımlarında arazi geliştiricisinin katlandığı işlem maliyetlerini İstanbul metropolitan alan sınırları içerisinde hazırlanan imar planlarında gelişme konut alanı olarak belirlenmiş alanlarda tasarlanmış iki proje üzerinden inceleyen araştırmacı, kamu kurumu çalışanlarının sıklıkla piyasada arabulucu pozisyonunu üstlendiğini ve geliştirme firmalarını teknik işler için yönlendirebildiğini belirtti. Analiz sonuçlarına göre plan kararlarının, mülkiyet yapısının ve yerel yönetimle ilişkilerin proje geliştirme sürecindeki işlem maliyetleri üzerinde önemli etkileri olduğunu vurguladı. Bununla birlikte yapılan planların konut çevresine dair belirsizlikleri ortadan kaldıracak nitelikte olmasına karşın mevzuat değişiklikleri ve ülkemizde yaşanan ekonomik belirsizliklerin işlem maliyetlerini etkilediğini ifade etti.
Sunum sonrası yapılan soru cevap bölümünde ülkemizde işlem maliyetleri ve inşaat süresini etkileyen faktörler ile yurt dışındaki örnekler arasında benzerlikler ve konut piyasasında çok sayıda alt yüklenici olmasının işlem maliyetlerine etkileri tartışıldı.
